از آنجا که مجلس رسول اکرم صلی الله علیه و آله، مجلس علم و حکمت است، نه محفل بزم و اُنس (و سرگرمی)، خدای سبحان پس از آنکه شرط ورود به محضر آن حضرت را اذن و دعوت ایشان بیان کرده: «یا أیّها الّذین امنوا لاتدخلوا بیوت النّبی إلاّ أن یؤذن لکم... إذا دعیتم فادخلوا...»(احزاب/ 53)، تشرّف یافتگان به محضر نورانی پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله را از اعمال، سخنان، افکار و خاطراتی که آن حضرت را میرنجاند نهی فرموده است: «...و لا مستأنسین لحدیث إنّ ذلکم کان یؤذی النّبی»(1) و در آیاتی، مؤمنان را امر به مراعات ادب حضور پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله کرده، میفرماید: ای کسانی که ایمان آوردهاید! در پیشگاه رسول اکرم صلی الله علیه و آله صدایتان را از صدای آن حضرت بلندتر نکنید: «یا أیّها الّذین امنوا لا ترفعوا أصواتکم فوق صوت النّبی» (حجرات/2). از آنجا که زندگی ومرگ پیامبر یکسان است، اکنون نیز کسانی که به حرم آن حضرت مشرف میشوند، باید ادب حضور رسول گرامی صلی الله علیه و آله را مراعات کنند. اصولاً انسان وزین با صدای بلند سخن نمیگوید، مگر ضرورتی آن را ایجاب کند.
خداوند در پایان این آیه تهدید میکند که اگر ادب محضر رسول اکرم صلی الله علیه و آله را مراعات نکنید، ممکن است اعمالتان حبط و باطل شود: «ولاتجهروا له بالقول کجهر بعضکم لبعض أن تحبط أعمالکم وأنتم لاتشعرون»؛ چنانکه مراعات ادب مذکور، نشانی از تقوای دل بوده و غفران و پاداش الهی را به دنبال دارد: «إنّ الّذین یغضّون أصواتهم عند رسول الله أولئک الّذین امتحن الله قلوبهم للتقوی لهم مغفرة وأجر عظیم». امتحان تقوای دل و پیروز شدن در این آزمون، از پرافتخارترین کمالهای انسانی است.
آنگاه در ادامه میفرماید: کسانی که ادب حضور پیامبر را، که شعار رسمی اسلام است، محترم نمیشمارند و از راه دور و با صدای بلند با پیامبر سخن میگویند، از خِرَد برخوردار نیستند. بهتر آن بود که اینان انتظار میکشیدند تا تو (ای رسول) از منزل بیرون آیی آنگاه از نزدیک مطالب خود را بیان کنند: «إنّ الّذین ینادونک من وراء الحجرات أکثرهم لا یعقلون* ولو أنّهم صبروا حتی تخرج إلیهم لکان خیراً لهم والله غفور رحیم». (حجرات/3)
بر اساس آیات مذکور و نیز برخی آیات دیگر، مانند: «إنّا أرسلناک شاهداً ومبشراً ونذیراً* لتؤمنوا بالله ورسوله وتعزروه وتوقّروه» (فتح/8 ـ 9)، تجلیل از پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله به عنوان یک شعار اسلامی، همیشه ـ در زمان حیات آن حضرت و پس از آن ـ زنده است؛ زیرا مقام رسالت رسول اکرم صلی الله علیه و آله همواره زنده است. از اینرو نقل شده که روزی منصور دوانیقی در مسجدالنّبی با مالک (رئیس فرقهی مالکیه ی اهل سنّت) به مناظره پرداخت. در اثنای گفتگو مالک به وی گفت: خدای سبحان مسلمانان را به آداب الهی مؤدّب کرد و فرمود: صدایتان را از صدای پیامبر بلندتر نکنید و کسانی را که در حضور وی به آرامی سخن میگفتند، ستود و آنان که آن حضرت را با صدای بلند و از پشت حجره صدا میزدند، مذمت کرده است.(2)
خدای سبحان درباره ی شرط استفاده ی از تغذیه علمی و معنوی آن حضرت میفرماید: در حضور پیامبر، با یکدیگر مؤانسه نکرده، سخنی را که در آن اثری از حکمت و معرفت نیست ترک کنید. مجلس پیغمبر، مجلس علم و حکمت است، نه محفل اُنس و سرگرمی: «ولا مستأنسین لحدیث». اینجا باید سمیع (و شنوا) و بصیر (و بینا) بود، نه اینکه اوقات خود را به گفت و شنود درباره ی مسائل دنیا و مؤانسههای صوری (و سرگرمی های ظاهری) بگذرانید. آیا بدینجا (مدینه) آمدهاید تا حرف رسول اکرم صلی الله علیه و آله را بشنوید یا حرف خود را بزنید؟ اگر برای فراگیری معارف و نیل به کمالات آمدهاید پس سخنی که پیغمبر را میرنجانَد بر زبان نیاورید: «ولا مستأنسین لحدیث إنّ ذلکم کان یؤذی النبیّ فیستحیی منکم». اگر شب، درهای حرم مطهر رسول اکرم صلی الله علیه و آله را بستند، راه زیارت بسته نیست و میتوان بار (و اجازه) یافت. پشت دیوار حرم نیز میتوان زیارت جامعه را زمزمه کرد. اگر در و دیوار و مانند آن، حاجب و مانع باشد زائر نمیگفت: من شهادت میدهم که تو مقام مرا میبینی و سلام و کلامم را میشنوی و جواب میدهی: «اللّهم إنّى... وأعلم أن رسولک وخلفائک(علیهم السلام) أحیاء عندک یرزقون، یرون مقامى ویسمعون کلامى ویردّون سلامى...». (3)
بدخوری و پرخوری، استیناس و مؤانسه (و خوگرفتن های بی مورد)، مجلس انس داشتن در مسافرخانهها، پرسه زدن در کوی و برزن و مانند اینها مانع احساس لذت مناجات و زیارت در مدینه است.
شخصی در محضر رسول اکرم صلی الله علیه و آله آروغ زد، آن حضرت فرمود: این چنین در حضور دیگران آروغ نزن. در غذا خوردن به مقدار لازم اکتفا کن. آنان که همیشه سیرند، در قیامت گرسنگی فراوانی در پیش دارند: «اکفف جشاءک، فإن أکثر الناس فى الدنیا شبعاً أکثرهم جوعاً یوم القیامة».(4)
خلاصه اینکه، کسانی که پیغمبر را میرنجانند از رحمت خاصّ به دورند. سادهترین کاری که میتوان با انجام آن از موجب آزار پیامبر صلی الله علیه و آله جلوگیری کرد، این است که زائر مواظب خوراک و گفتارش باشد؛ زیرا همانگونه که امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله وسلامه علیه فرمود: «پرخوری» با «هوشمندی»، و «تبعیت از شهوت نفسانی» با «حکیم بودن»، و «مصمم بودن» با «سورچرانی» سازگار نیست:
«لا تجتمع الفطنة والبطنة»، و «لاتجتمع الشهوة والحکمة»، و «لا تجتمع عزیمة و ولیمة» (5)، پس مهمان پیامبر بودن با شکمِ پُر، ممکن نیست.
پی نوشت:
1) احزاب/ 53؛ «...نه آنکه براى سرگرمى سخن آغاز کنید. هر آینه این کارها پیامبر را آزار مىدهد و او از شما شرم مىدارد»
2) بحارالانوار، ج 17، ص 32.
3) مفاتیح الجنان، اذن دخول حرمهای شریفه.
4) بحارالانوار، ج 63، ص 332.
5) شرح غرر الحکم،ج 6، صص 370-371.