دوران حیرت

برهه ای است که امام زمان(ع) ، سایه ی پدر را از دست داد خود عهده دار منصب امامت شد و در حقیقت، دوران غیبت صغری را در دوره ی حیرت و محنت شیعیان نامیده اند (1). در این دوران، بر دوستداران اهل بیت(ع)بسیار سخت گذشت. از یک سو فرقه ها و نحله های گوناگونی پیدا شدند که در رابطه با امامت، افکار و اندیشه های متضادی داشتند و مردم  را به شبهه و تردید می انداختند و شیعیان، به دنبال ملجأ و مرجعی می گشتند (2)، تا بتوانند در این عرصه ی خطرناک، در پناه او بمانند و از افکار و اندیشه ی خود به دفاع برخیزند. از سوی دیگر، دشمن احساس کرده بود امام یازدهم(ع) فرزندی دارد، از این روی در صدد دستگیری و نابودی وی برآمده بود.

مجموعه  این این حوادث، فضای حیرت و سرگردانی را دو چندان می ساخت و به فرموده ی امام رضا(ع):«بعد از در گذشت سومین فرزندم[امام حسن(ع)] فتنه فراگیر  و طاقت فرسایی فرا می رسد که بسیاری از خوبان و نخبگان در آن فرو می افتند» (3). در آن دوران، دشمنان از هیچ تبلیغ ناروا و سخت گیری کوتاهی نکردند. مؤمنان بسیاری دچار حیرت شده اند و اختلاف به اندازه ای رسید که به نقل شیخ مفید،چهارده انشعاب در شیعه به وجود آمد که از آن میان ،فقط سه فقره به وجود مهدی(ع) یقین داشتند.گسترش دامنه ی شبهات، مؤمنان و اندیشورانی را که بر اساس تفکر شیعی ، به غیبت مهدی(ع) پایبند مانده بودند ، به نوشتن کتاب هایی در این موضوع واداشت.(4). اخباری مربوط به بیست سال پیش از شروع غیبت کبری (در حدود سال 352 هـ.ق) وجود دارد که نشان می دهد، حیرت و ناامیدی از بازگشت سریع امام دوازدهم،ویژگی بارز محافل امامیه بوده است.حملات شدید به غیبت و فلسفه ی آن از سوی معتزلیانی چون ابوالقاسم بلخی (5)، و زیدیه همچون:ابو زید علوی(6) و صاحب بن عباد، این حیرت را در میان امامیه،  از نیشابور تا بغداد گسترش داد، تا آن که شماری عقاید خود را ترک گفتند.(7)

---

پی نوشت ها:

1.غیبة نعمانی،ص185

2.بحار الانوار،ج51،ص11

3.غیبة نعمانی،ص180؛کمال الدین،ص370؛سفینة البحار،ج2،ص703

4.چشم به راه مهدی،ص413

5.المغنی،ج2،ص176

6.کمال الدین،ج1،ص122

7.کمال الدین،ج1،ص2 و 3 و 16   

منبع : فرهنگ الفبای مهدویت،موعود نامه، مجتبی تونه ای