قرآن کریم در سورههای متعددی ملاکهای فرد و جامعه قرآنی را ارائه داده است . در دو سوره « مؤمن » و « مؤمنون » ملاکهای زیادی مبنی بر اخلاقیات قرآنی ارائه شده است که فهم و مصداقیابی آن دشوار نیست . اگر این خصائص و ویژگیها در فردی نباشد قطعاً میتوان گفت که آن فرد قرآنی نیست.
اولین ملاک ، تعهد و امانتداری
«وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ : و آنان که امانتها و پیمان خود را رعایت مىکنند» (مؤمنون ، آیه 8 ) همه ی ما باید به این آیه توجه ویژه داشته باشیم ، به عبارتی همیشه به این نکته توجه داشته باشیم که هیچ گاه نباید سخنی و قولی را بیان کنیم که از عهده ی انجام آن بر نیاییم. باید توجه کرد که خیانت فقط در مسائل مادی منحصر نیست .
خیانت در مسائل مادی ، یکی از درجات پائین خیانت است، بلکه فکردزدی و انحراف افکار مردم از مسیر درست و سعادت ، بالاترین درجه خیانت به حساب می آید .
دومین ملاک ، مواظبت از نمازها
کسب روزی حلال
واژه " زکات " در قرآن دو معنا دارد : در سورههای مدنی که گاهی به معنای مالیات زکات واجب است که بر چند چیز تعلق میگیرد. ولی در سورههای مکی برخی مفسران احتمال دادهاند که به معنای انفاق باشد یعنی مؤمنان کسانی هستند که از اموالشان انفاق و بخشش میکنند و این یکی از صفات بارز مؤمنان میباشد .(تفسیر نمونه و المیزان ، ذیل آیه ذکر شده )
معنای زکات در آیه ی فوق عبارت است از انفاق خاص و به جا که لازمه آن این است که افراد راههای کسب حلال و نحوه صرف آن را بدانند تا از اسراف و تبذیر به دور بمانند .
قرآن کریم همیشه این مسئله را گوشزد میکند که در جایی که شخص نمیداند چگونه باید اموال را مصرف کرد و مابه التفاوت آن ها را نمیشناسد ، قطعاً به مسیر رشد و کمال نائل نخواهد آمد .
مؤمنان ، وارثان بهشت هستند
بعد از ذکر این صفات ، خداوند دارندگان این خصائل را وارث بهشت معرفی میکند : «أُوْلَئِکَ هُمُ الْوَارِثُونَ»
نتیجه گیری :
با همه ی معیار هایی که برای مؤمنان ذکر شد ، از این نکته نباید غافل بود که مؤمنان در قرآن ویژگی های دیگری را نیز دارا می باشند که برای اختصار از آنان صرف نظر می کنیم .اما در یک نتیجه گیری کلی می توان در یک جمله بیان کرد که هر که در پی سعادت و بهشت برین الهی است ، راهی جز اطاعت از خداوند و گام نهادن در مسیر او نخواهد داشت .
منبع :
اخلاق در خانواده ، آیت الله مظاهری