این طور غذا بخور!

ابولبید بحرانى نقل می کند: در مکّه معظّمه حضور امام محمّد باقر علیه السلام نشسته بودم که شخصى وارد شد و عرض کرد: اى محمّد بن علىّ! تو آن کسى هستى که براى هر چیزى حدّ و شرایطى مى دانى و براى هر کارى مقرّراتى را وضع فرموده اى ؟

حضرت فرمود: بلى، من مى گویم براى هر چیزى خواه کوچک و حقیر باشد یا بزرگ و عظیم، خداوند حکیم براى آن شرایط و حدودى را تعیین کرده است .

و هر کسى از آن تجاوز کند، از حدّ و مرز خداى بزرگ بیرون رفته و کفران کرده است .

آن شخص سؤال کرد: سفره غذا که کنار آن مى نشنیم، داراى چه حدود و شرایطى است ؟

امام علیه السلام فرمود: حدّ و مرز سفره غذا آن است که چون خواستى شروع نمائى ، به نام خدا شروع کنى ، و چون سفره را جمع کنند، شکرش را به جا آورى و آنچه از غذاها اطراف آن ریخته باشد، جمع کنى و تناول نمائى .

آن شخص عرض کرد: حدود ظرف آب چیست ؟

فرمود: این که اگر لبه ظرف آب شکسته باشد، از آن آب نیاشامى زیرا آن قسمت، محلّ تجمّع میکروبهاست؛ و هنگامیکه خواستى ظرف آب را بر دهان بگذارى و بیاشامى، اوّل نام خداى مهربان را بر زبان جارى نما، و پس از آن که آب را آشامیدى ، شکر و سپاس خدا را انجام ده .

و همچنین سعى نمائى آب را یک نفس و یک دفعه نیاشامى ، بلکه سه دفعه ؛ و با سه نفس آب را بیاشام ، که این گونه گواراتر و سودمندتر خواهد بود. (1)

چنانچه در بیابان غذا خوردى ، اضافات آن را جمع نکن و آن ها را در گوشه اى رها نما - تا مورد استفاده جانوران و حیوانات قرار گیرد - ولى اگر در منزل غذا خوردى، آنچه را که اطراف سفره و یا اطراف ظرف غذا مى ریزد، تمام آن را جمع کن و تناول نما، چون که رضایت خداوند متعال در چنین کارى است؛ و نیز سبب توسعه روزى و مانع از فقر و بیچارگى مى باشد، و همچنین شفاى هر دردى در آن ریزه هاى غذا خواهد بود

محمّد بن ولید که یکى از دوستان و اصحاب امام محمّد باقر علیه السلام است ، نقل می می کند که روزى به قصد زیارت آن حضرت حرکت کردم. آن روز هوا بسیار گرم بود؛ در بین راه خسته و تشنه و گرسنه شده بودم، مقدارى آب که همراه داشتم آشامیدم و در گوشه اى نشستم .

پس از لحظاتى ، غلامى آمد و طَبَقى ، که در آن غذاهاى متنوّع وجود داشت، به همراه آفتابه اى برایم آورد.

و هنگامى که طَبَق غذا را جلوى من گذاشت، گفت : سرور و مولایم فرموده: پیش از غذا دست هایت را بشوى - و با نام خدا - غذایت را تناول کن .

پس چون مشغول خوردن غذا بودم ، مولایم امام باقر علیه السلام تشریف آورد و من به احترام حضرت، از جاى برخاستم و ایستادم، حضرت فرمود: سر سفره حرکت نکن، بنشین و غذایت را میل نما. به همین جهت نشستم و غذایم را خوردم .

پس از آن ، غلام مشغول جمع آورى ریزه هاى غذا شد که اطراف ظرف غذا ریخته شده بود.

حضرت فرمود: چنانچه در بیابان غذا خوردى ، اضافات آن را جمع نکن و آن ها را در گوشه اى رها نما - تا مورد استفاده جانوران و حیوانات قرار گیرد - ولى اگر در منزل غذا خوردى، آنچه را که اطراف سفره و یا اطراف ظرف غذا مى ریزد، تمام آن را جمع کن و تناول نما، چون که رضایت خداوند متعال در چنین کارى است؛ و نیز سبب توسعه روزى و مانع از فقر و بیچارگى مى باشد، و همچنین شفاى هر دردى در آن ریزه هاى غذا خواهد بود (2)

همچنین مرحوم شیخ صدوق روایت را نقل می کند که روزى امام باقر علیه السلام وارد خلی (مستراح) شد، در کنار آنجا لقمه نانى را دید، آن را برداشت و آن را تمیز کرد و به غلام خود داد و فرمود: آن را نگه دار تا بعد آن را بخورم. پس از آن که حضرت خارج شد و آن لقمه ی نان را از غلام خواست، غلام گفت: یابن رسول الله! من آن را خوردم .

حضرت فرمود: چنانچه کسى تکّه نانى پیدا کند و آن را تمیز نماید و بخورد، بهشت بر او واجب می شود. سپس به آن غلام فرمود: تو آزادی، زیرا من دوست ندارم که مردی از اهل بهشت را در خدمت بگیرم. (3)

همچنین از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود:

جمع کردن و تناول نمودن خورده ها و ریزه هاى نان و غذائى که اطراف سفره یا اطراف ظرف مى ریزد موجب جلوگیرى از درد خاصره (استخوان لگن) مى شود. (4)

پی نوشتها:

1. ناسخ التّواریخ، ج 5، ص 100.

2. مستدرک الوسائل، ج 16، ص 288.

3. من لا یحضره الفقیه، ج‏1، ص 27.

4. بحارالانوار، ج 59، ص 170.

فرآوری: امین

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان