آنچه زینب علیهاالسلام کرد

گزیده سخنرانی امام موسی صدر

گذشت ایامی چند از واقعه کربلا، باعث فراموش کردن بزرگی مصیبت و غفلت از عبرت‌آموزی از پیامدهای آن نمی‌شود. واقعیت این است که تأثیر مصیبت پس از وقوع آن، از احساس مصیبت پیش از وقوع آن دامنه‌دارتر است.

روز عاشورا امام حسین علیه السلام و مردان همراهش، حتی جوانان و پاره‌ای از خردسالان نیز کشته شدند. از اهل بیت ایشان تنها دو مرد زنده ماندند. امام سجاد، اولین فرد بود. او بیمار بود و گمان بردند که عمر او دیری نمی‌پاید. او را رها کردند و نیازی به کشتن او احساس نکردند.

جوان دیگری که از مرگ نجات یافت، حسن مثنی، فرزند امام حسن علیه السلام بود. او به شدت مجروح شده، و در میان کشته‌شده‌ها بی‌هیچ حرکتی بر زمین افتاده بود؛ پس از آنکه آتش نبرد فرو نشست، او را زنده یافتند. درمانش کردند و بدین ترتیب در میان اسرا ماند.

اما غیر از این دو، همه کشته شدند، و نقش اصلی برای به سرانجام رساندن رسالت امام حسین علیه السلام به عهده حضرت زینب علیهاالسلام افتاد، و او آن را به بهترین شکل ممکن به انجام رساند.

پاسداری از عزّت و شرافت

بی شک او به همه مصیبت هایی که در روز عاشورا بر امام حسین علیه السلام رفت، مبتلا شد؛ اما او در ورای این مصیبت ها وظایفی داشت.

نخستین آنها پاسداری از عزّت امام حسین علیه السلام و نمایاندن او به عنوان مظهر قدرت است، نه اینکه او را ناتوان، ترسو و ضعیف نشان دهد.

آنان بر مرگ پیشی می‌گرفتند، گویی به برترین هدف و زیباترین مقصود می‌رسیدند. خاندان حسین علیه السلام این‌گونه بر یکدیگر سبقت می‌گرفتند..

بی‌شک، پس از این موضعِ حضرت زینب علیهاالسلام در برابر شهادتِ سیّد الشهدا علیه السلام، دیگر زنان تکلیف خود را در برابر شهدای خود دانستند. چرا که زمان شیون و اظهارِ ناتوانی نبود، بلکه هنگام اظهار قدرت و صلابت بود و باید به جهانیان اعلام می‌شد که ما خود با آسودگی این مقصود را اراده کردیم و به سوی آن ره سپردیم

این همه هدفمند بود تا در تاریخ روشن شود که راه راست و اثر ایمان و معنای عزت و بزرگی چیست. امام حسین علیه السلام شخصاً به این مسئله به خوبی توجه داشت:  ناتوان در صحنه ظاهر نمی‌شد، بر فرزندان نمی‌گریست، و برای کشته‌شدگان مویه نمی‌کرد. در برابر دشمنان و غم ها و مصیبت ها ناتوانی نشان نمی‌داد.

لشکریان عمر سعد، اجساد ناپاک کشتگان خود را دفن کردند و اجساد امام حسین علیه السلام و خاندان و یارانش بر زمین ماندند.

هنگامی که خواستند از کربلا به کوفه بروند، خاندان امام حسین را از کنار قتلگاه و کشتگان گذراندند؛ این کار را کردند تا خواسته امام حسین علیه السلام را بی‌اثر کنند.

امام حسین می‌خواست که در زندگی و پس از مرگش مقتدر جلوه کند، اما آنان می‌خواستند که امام حسین را پیش و پس از مرگش ناتوان نشان دهند. می‌خواستند زنان را در برابر اجساد بیاورند، تا آنان بگریند و عجز و ضعفشان ظاهر گردد.

این صحنه وحشتناک را تصور کنید. زنان و فرزندان را در برابر اجساد آورده‌اند، هر یک از زنان، برادر، همسر یا فرزندی در میان کشته‌شدگان دارد؛ اما گریه نمی‌کند.  آنان وظیفه داشتند که از زینب پیروی کنند. پشت سرِ حضرت زینب علیهاالسلام رفتند. زینب علیهاالسلام، در جلوِ آنان به جسد پاره‌پاره امام حسین علیه السلام رسید، جسدی که پوشیده از تیر و شمشیر و نیزه و سنگ بود و چیزی از آن پیدا نبود.

حضرت زینب علیهاالسلام آمد و بر بالای جسد امام حسین علیه السلام ایستاد و سنگ ها و نیزه‌ها و شمشیرها را کنار زد و جسد را با دو دست بلند کرد و گفت: خداوندا، این قربانی را از ما بپذیر.

حسین علیه السلام برای زینب علیهاالسلام همه چیز است. بزرگان، پهلوانان و کوهها در برابر این صحنه ناتوان‌اند، اما زینب ابداً چنین نیست.

با این سخن، حضرت زینب علیهاالسلام اعلام داشت که این کار به اراده و خواست خود ما بوده است، نه اینکه بر ما تحمیل شده باشد. آنچه به دست آوردیم نتیجه خواستِ و اراده خود ماست. ما حسین علیه السلام را برای دین خدا قربانی کردیم و از خدا می‌خواهیم که این قربانی را از ما بپذیرد.

جز این هیچ چیز مهم نیست. چنانکه در مجلس ابن زیاد، وقتی که از او پرسید: کار خدا را با برادرت چگونه یافتی؟ گفت: به خدا سوگند، جز نیکی ندیدم. آنان مردانی بودند که خداوند مرگ را برایشان مقدّر کرده بود و آنان به سوی آرامگاهشان شتافتند.

مردم خوارج را وسیله هرج و مرج می‌دانستند. از این رو، ممکن نبود کسی خوارج را دوست بدارد. وقتی گفته می‌شد خوارج، همه‌چیز پایان‌یافته تلقی می‌شد. این سخن وسیله تبلیغات و پنهان‌کاری و دور ساختن مناقشه از مراکز اسلامی بود. اما زینب علیهاالسلام این توطئه‌ها را خنثی کرد

بی‌شک، پس از این موضعِ حضرت زینب علیهاالسلام در برابر شهادتِ سیّد الشهدا علیه السلام ، دیگر زنان تکلیف خود را در برابر شهدای خود دانستند.  چرا که زمان شیون و اظهارِ ناتوانی نبود، بلکه هنگام اظهار قدرت و صلابت بود و باید به جهانیان اعلام می‌شد که ما خود با آسودگی این مقصود را اراده کردیم و به سوی آن ره سپردیم.

بنابراین، نقش حضرت زینب علیهاالسلام این بود که رسالت امام حسین علیه السلام را در اظهار عزّت و شرافتِ نبرد، تکمیل کند.

من به مصادیق عجز و ناله امام حسین علیه السلام یا زنان و خاندانش اعتقادی ندارم و آن را در حکم تحریف جنبش امام حسین علیه السلام و رسالت او می دانم. هرگز نشانی از نشانه‌های سستی بر امام حسین علیه السلام و یارانش نمودار نشد. این رسالت بزرگی بود که حسین علیه السلام آن را به انجام رساند و کاری بود که حضرت زینب علیهاالسلام نیز در میان زنان انجام داد.

رسالت روشنگری

سپس حضرت زینب علیهاالسلام نقش مهم دیگری به عهده گرفت و آن خنثی کردن توطئه بنی‌امیه بود. آنان می‌خواستند امام حسین علیه السلام را بکشند، بی‌آنکه کسی خبردار شود. آنها می خواستند تا حسین بیرون از کوفه کشته شود و کسی آگاه نشود؛ برای همین بود که همه مردان را کشتند. می‌گفتند در صحرا توفان ها می‌آید، شن ها را با خود می‌برد و اجساد را می‌پوشاند، و هیچ کس خبردار نخواهد شد.

سپس امور را برای مردم وارونه جلوه می‌دهند و می‌گویند: «خوارج» را کشتیم.  مردم خوارج را وسیله هرج و مرج می‌دانستند. از این رو، ممکن نبود کسی خوارج را دوست بدارد.  وقتی گفته می‌شد خوارج، همه‌چیز پایان‌یافته تلقی می‌شد. این سخن وسیله تبلیغات و پنهان‌کاری و دور ساختن مناقشه از مراکز اسلامی بود. اما زینب علیهاالسلام این توطئه‌ها را خنثی کرد.

او پس از نبرد، واقعه را برای مردم در محافل اسلامی بازگو کرد. او چگونه از عهده این کار برآمد؟

کوفیان آمده بودند تا خوارج و اسرا را تماشا کنند. از شهادت امام علی علیه السلام بیش از بیست سال نگذشته بود و بسیاری از مردم علی علیه السلام را می‌شناختند. ناگهان صدای او را شنیدند و آن را به جا آوردند و دانستند که صدا، از جنس صدای علی علیه السلام است. اما این صدا از کجا بر می‌آمد؟

من به مصادیق عجز و ناله امام حسین علیه السلام یا زنان و خاندانش اعتقادی ندارم و آن را در حکم تحریف جنبش امام حسین علیه السلام و رسالت او می دانم. هرگز نشانی از نشانه‌های سستی بر امام حسین علیه السلام و یارانش نمودار نشد. این رسالت بزرگی بود که حسین علیه السلام آن را به انجام رساند و کاری بود که حضرت زینب علیهاالسلام نیز در میان زنان انجام داد

گفتند از بانویی است که می گویند «خارجی» است. زمانی که از او خواستند تا سخن بگوید، دیدند که به زبان علی علیه السلام سخن می‌گوید.

در این لحظه بود که دریافتند کسانی که اینان را کشته‌اند، همان فرزندان شان هستند؛ آنان را فرستاده بودند تا به دین خدا یاری برسانند؛ اما آنان رفته بودند و فرزند دختر رسول خدا و خاندانش را کشته بودند.

در این هنگام، کوفیان ناله‌ها و گریه‌ها را آغاز کردند. حضرت زینب علیهاالسلام برای آنان سخن گفت و مردم شیون و زاری آغاز کردند.

خلاصه آنکه با ورود زینب علیهاالسلام به کوفه، ماجرا برای همه کوفیان روشن شد؛ بدین‌گونه بود که زینب علیهاالسلام از شهری به شهر دیگر می‌رفت.

در هر شهری همان قصه تکرار می‌شود: زینب علیهاالسلام سخن می‌گوید و مردم جمع می‌شوند و از او درباره واقعه می‌پرسند. این کار تا سرزمین شام ادامه یافت. با اولین خطبه‌ای که حضرت زینب علیهاالسلام در قصر یزید گفت، همه چیز روشن شد؛ تا جایی که همسر یزید پافشاری کرد که زینب و خاندان امام حسین علیهم السلام وارد قصر شوند. جنبش از خانه یزید آغاز شد. آیا یزید می‌تواند همه را بکشد؟

هر کجا که این بانو می‌رفت، مردم را تکان می‌داد و ماجرا را بر آنان آشکار می‌کرد. در اندک زمانی، همه جهان اسلام از ماجرا آگاه شدند.

بنابراین، پس از مصیبت امام حسین علیه السلام، نقش قهرمانانه حضرت زینب علیهاالسلام در برابر ما قرار می‌گیرد. از این رو ما این زن را بزرگ می‌داریم؛ زنی که مردان و قهرمانان بزرگ هم نمی‌توانند مانند او عمل کنند.