عمر بیش از هزار سال !
می پرسند آخرین حد عمر انسان مثلاً120 سال است ، ولی در مورد حضرت مهدی (ع) که در سال 255 هجری متولد شده تاکنون 1160 سال گذشته است ، چگونه یک انسان آن همه عمر می کند ؟
پاسخ :
وقتی که از نظر دین و دانش ثابت شود که عمر طولانی ، محال نیست ، چه مانعی دارد که قدرت خداوند به آن تعلق گیرد ، و خداوند اراده کند که یک انسان صدها بلکه هزارها سال عمر نماید .
از نظر زیست شناسان ، علل پیری و فرسودگی و مرگ ، اختلالها و آسیبهایی است که به انسان می رسد بعضی از زیست شناسان می گوید : انسان باید 300 سال عمر کند ، اینکه می بینی 70 تا 80 سال عمر می کند ، بر اثر فرسودگی عضوی و سرایت آن در عضو دیگر است .
آزمایشاتی که دانشمندان روی گیاهان و حشرات انجام داده اند ، گاهی عمر آنها را به صدها بلکه به هزاران برابر عمر معمولی آنها رسانده اند . بنابراین از نظر عملی ، هیچگونه دلیلی بر انکار عمر طولانی در افراد استثنایی نیست ، و از نظر دینی نیز دلیلی بر خلاف آن نداریم ، بلکه به عکس ، تواریخ مذهبی و ادیان نشان می دهد که افراد برجسته ای همانند :
الیاس ، خضر (ع) ، عیسی (ع) هنوز زنده اند ، و افرادی مثل لقمان ، نوح (ع) و بعضی از پیامبران دیگر عمرهای بسیار طولانی نموده اند . مطابق صریح قرآن ، حضرت نوح (ع) تنها 950 سال پیامبری کرد و مطابق روایات حضرت سلیمان (ع) 712 سال عمر کرد . لقمان حکیم ، 400 سال عمر کرد . حضرت عاد (ع) 3500 سال عمر کرد . حضرت آدم (ع) 930 سال عمر کرد . حضرت نوح (ع) 2500 سال عمر کرد و ... (شرح بیشتر در کتاب اکمال الدین ، ج2 ، ص 523، کشف الغمه ، ج3 ، ص472 به بعد)
شاید برای برخی همواره، این پرسش مطرح باشد که چگونه ممکن است کسی که غایب است، حاضر باشد؟ و یا در عین حضور، غایب باشد؟
نگارنده برای پاسخ به این پرسش، به اجمال، مطالبی را تقدیم میکند؛ باشد با بهرهمندی از آموزههای آفتابگون پیشوایان معصوم، هرچند اندک، از این باور اساسی، رفع ابهام شود.
سالها پیش از زاده شدن حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، آنگاه که معصومین علیه السلام از آن حضرت سخن میگفتند، بیدرنگ به پنهان زیستی ایشان نیز اشاره می کردند. این پافشاری، بیش از آن که در جهت آگاه کردن شیعیان باشد، به منظور زمینهسازی غیبت و آماده کردن شیعیان برای پذیرش آن بود.
آنچه بر رمز و راز این مسأله میافزود، پافشاری معصومین علیه السلام بر حفظ جنبه سرّی این حادثه بود. به طوری که آنچه در رهیافت بررسی سخنان ایشان میتوان به دست داد، نسبت به آنچه بر ما پوشیده است، بسیار اندک و ناچیز مینماید. اگرچه گاهی نیز به تناسب، گفتههای ارزندهای درباره آن، به پیروان خود میفرمودند.
نیم نگاهی به واژه غیبت
«غیبت» به معنای «پنهان شدن از دیدگان» است و غائب به کسی گفته میشود که حاضر و ظاهر نیست(1). و در اصل به معنای پنهان شدن خورشید، ماه و ستارگان به کار میرود(2). همچنین درباره کسی به کار میرود که مدتی در جایی حضور دارد و پس از آن، از دیدگان رفته و دیگر دیده نمیشود(3). و در اصطلاح مهدویت، به پنهان زیستی حضرت مهدی علیه السلام گفته میشود.
امام حسن عسکری علیه السلام یازدهمین پیشوای شیعیان، و پدر بزرگوار حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، در سال 232هـ/845م چشم به جهان گشود، پدر بزرگوارش امام دهم حضرت هادی علیه السلام و مادرش، بانوی پارسا و شایسته «حدیث» یا «حدیثه»(1) و در برخی منابع نامش را «سوسن»(2) و «عسفان»(3) یاد کردهاند.
از مشهورترین القاب امام عسکری علیه السلام میتوان به «الصّامت»، «الهادی»، «الرّفیق»، «الزّکی»، «النقی» و «الخالص» اشاره کرد.(4) «ابن الرضا» لقبی است که امام جواد علیه السلام و امام عسکری علیه السلام هر دو به آن شهرت یافتهاند.(5)
امام عسکری علیه السلام قریب به 6 سال امامت مسلمین را عهدهدار بودند و در طول این مدت نسبت به هدایت مردم و حفظ جان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف زحمات زیادی را متحمل شدند.
حاکمان دوران امام عسکری علیه السلام که بیشترین فشار را به حضرت وارد میکردند، عبارتند از:
1- المعتزّ بالله (252-225هـ) 2- المهتدی بالله (255-256هـ) 3- المعتمد بالله (256-279هـ)
امام علیه السلام در این دوران به صورت پنهانی و با اجرای اصل «تقیه»، با سیستم سازمان وکالت امور شیعیان را دنبال میفرمودند.
امام عسکری علیه السلام، در سال 243هـ با فشار متوکل عباسی به سامراء منتقل شد(6)، چون تصوّر عباسیان این بود که ممکن است امامان، همانند سایر علویان، با داشتن هوادارانی چند دست به قیام بزنند. لذا حضور آنها در مرکز خلافت، مانع از چنین اقدامی میشود.
اقامت طولانی امام عسکری علیه السلام در سامراء جز نوعی بازداشت از طرف خلیفه قابل توجیه نیست؛ به طوری که حضرت مجبور بودند هر دوشنبه و پنجشنبه به دارالخلافه رفته و حضور خود را اعلام نماید(7) از طرفی هم تنها پیروان و شیعیان خاص میتوانستند با آن حضرت ارتباط داشته باشند.(8)
امام عسکری علیه السلام اگر چه بسیار جوان و تحت مراقبت جاسوسان و عاملان خلیفه بود ولی به دلیل موقعیت بلند علمی و اخلاقی شهرت فراوانی پیدا کرده بودند، حتی روزهایی که حضرت به مقر خلافت میرفت، در طول مسیر حضرت، که مملو از مردم و بسیار شلوغ بود، مردم به احترام ساکت میشدند و جمعیت با شور و شعف بسیار به امام علیه السلام اظهار ارادت میکردند.(9)
نقش زنان در انقلاب جهانی مهدی (ع)
چرا همواره در مورد یاران مهدی (ع) از مردان سخن به میان آمده ، آیا زنان در این راستا هیچ نقشی ندارند ؟
اینکه بیشتر از مردان سخن به میان می آید ، از این رو است که در آغاز قیام ، بیشتر مسأله جهاد و جنگ و دفاع ، مطرح است ، که طبعاً مردان در میدانها هستند ، ولی بانوان در پشت جبهه به تلاش و حمایت از راه مهدی (ع) می پردازند .
در مورد 313 نفر یاران مخصوص حضرت مهدی (ع) اتفاقاً در بعضی از روایات ، شرکت زنان نیز مطرح شده از جمله امام باقر (ع) فرمود :
... و یحیئی والله ثلاث ماه و بضعه عضر رجلاً فیهم خمسون امرئه یجتمعون بمکه علی غیر میعاد قزعاً کقزع الخریف:
‹‹سوگند به خدا سیصد و اندی نفر مردمی آیند ، در میانشان پنجاه نفر زن هستند ، در مکه اجتماع می کنند ، بی آنکه قبلاً وعده داده باشند ، آمدنشان همانند ابرهای پاییزی است.›› (که با حرکات تند می آیند و در آن مرکز جمع می شوند). (بحارالانوار، ج52 ، ص223- اعیان الشیعه ، ج2 ، ص84.)
و از مفضل نقل شده : امام صادق (ع) فرمود : ‹‹سیزده زن همراه مهدی (ع) هست.››
عرض کردم : ‹‹این بانوان برای چه در کنار مهدی (ع) هستند؟››
فرمود : ‹‹اینها مجروحان را مداوا می کنند ، و از بیماران جنگی ، پرستاری می نمایند ، چنانکه زنان در عصر پیامبر (ع) همراه آن حضرت ، در جنگها این کارها را برعهده می گرفتند.›› (اثباه الهداه، ج7،ص150 و 171.)
و یا در نقل دیگر از امام باقر (ع) نقل شده که فرمود : ‹‹هفتاد هزار نفر از افراد راستین و خالص از اهل کوفه به حمایت امام عصر (ع) بر می خیزند.›› (بحارالانوار ، ج52،ص390)
نوشته شده :پایگاه جامع عاشورا
توصیه به خواندن زیارت آل یاسین
امام زمان (ع) در توقیع شریفی می فرماید: «هرگاه خواستید به وسیله ی ما به خداوند بلند مرتبه توجه کنید و به سوی ما روی آورید، همانگونه که خداوند متعال فرموده است بگوئید: ... سلامٌ علی آل یاسین.... .»(1)
توصیه به خواندن دعای ندبه
یکی از بازرگانان اصفهانی که مورد اعتماد گروهی از دانشمندان بود، در عالم رؤیا به محضر امام زمان (ع) مشرف می شود و از ایشان می پرسد: «فرج شما کی خواهد رسید؟» می فرمایند: «نزدیک است، به شیعیان ما بگوئید دعای ندبه را روزهای جمعه بخوانند.» (2)
توصیه به خواندن دعای فرج
مرحوم شیخ طبرسی (ره) در کتاب «کنوز النجاح» نقل می کند: ابوالحسن محمد بن احمد بن ابی اللیث از ترس کشته شدن به قبر امام کاظم (ع) و امام جواد (ع) پناه آورد. در عالم رؤیا امام زمان (ع) را زیارت کرد. آن حضرت این دعا (دعای فرج) را به او تعلیم دادند و او به برکت خواندن آن، از کشته شدن نجات یافت.
توصیه به خواندن نماز شب، زیارت جامعه، زیارت عاشورا
در تشرف مرحوم سید احمد بن سید هاشم بن سید حسن موسوی رشتی (ره) که از مسافرت حج از قافله جدا می شود و راه را گم می کند، به او می فرمایند: «نافله (نماز شب) را بخوان تا راه را پیدا کنی.» او نماز شب را می خواند بعد به او می فرمایند: «زیارت جامعه را بخوان.» ایشان زیارت جامعه را از حفظ می خوانند. بعد می فرمایند: «زیارت عاشورا را بخوان.» او زیارت عاشورا را نیز از حفظ می خواند با تمام لعن و سلام و دعای علقمه، آنگاه او را سوار بر مرکب می کند و می فرماید: «چرا شما نافله نمی خوانید؟ نافله. نافله. نافله» و باز می فرماید: «چرا شما عاشورا نمی خوانید؟ عاشورا. عاشورا. عاشورا.» بعد می فرماید: «چرا شما زیارت جامعه نمی خوانید؟ جامعه. جامعه. جامعه.» سپس می فرماید: «اینها دوستان شما هستند که در کنار نهر آبی فرود آمده اند تا برای نماز صبح وضو بگیرند.» (3)
توصیه به خواندن صحیفه سجادیه
مرحوم مجلسی (ره) در کتاب «روضه المتقین» در شرح «من لا یحضره الفقیه» می گوید که در اوایل بلوغ در مسجد قدیم اصفهان میان خواب و بیداری حضرت صاحب الزمان (ع) را دیدم، گفتم: «مولای من! چون نمی توانم همیشه خدمت شما شرفیاب شوم کتابی به من عنایت کنید که همیشه به آن عمل کنم.» آن حضرت به واسطه شخصی نسخه ای از کتاب صحیفه سجادیه را به ایشان می دهند و بعد از مدتی به برکت وجود امام زمان (ع)، کتاب شریف صحیفه سجادیه اشتهار می یابد.(4)
توصیه به خواندن زیارت امین الله
در تشرف مرحوم حاج علی بغدادی به محضر امام زمان (ع)، او می گوید: همراه با امام زمان (ع) داخل حرم مطهر امام کاظم (ع) و امام جواد (ع) شدیم و به ضریح مقدس چسبیدیم و بوسیدیم. بعد به من فرمود: «زیارت بخوان.» گفتم: «سواد ندارم.» فرمود: «برایت زیارت بخوانم؟» عرض کردم: «آری» فرمود: «کدام زیارت را می خواهی؟» گفتم: «هر زیارت که افضل است.» فرمود: «زیارت امین الله افضل است.» آنگاه مشغول به خواندن زیارت امین الله شدند.(5)
دعا برای فرج امام زمان (عج)
آقا میرزا محمدباقر اصفهانی (ره) می گوید که شبی در خواب گویا مولایم، حضرت امام حسن مجتبی (ع) را دیدم که به من فرمودند: «روی منبرها به مردم بگویید که توبه کنند و برای فرج حضرت حجت (عج) دعا نمایید و بدانید این دعا مثل نماز میت واجب کفایی نیست بلکه مانند نمازهای یومیه بر تمام مکلفین واجب است.»(6)
در تشرف مرحوم آیت الله حاج سید محمد فرزند آیت الله سید جمال الدین گلپایگانی، امام زمان (ع) فرمودند: «از علایم ظهور، فقط علامات حتمی مانده است و چه بسا آنها نیز در مدتی کوتاه به وقوع بپیوندند شما برای فرج من دعا کنید.»(7)
پی نوشتها :
(1) نجم الثاقب ، ص411
(2) ملاقات با امام زمان(عج) ، ص45
(3) نجم الثاقب ، ص 664
(4) نجم الثاقب ، ص455
(5) نجم الثاقب ، ص455
(6) ملاقات با امام زمان(عج) ، ص 87
(7) ملاقات با امام زمان(عج) ، ص 87
قیام مهدی (عج) در قرآن
در قرآن آیات متعددی وجود دارد که براساس روایات بسیاری که از امامان (ع) به دست ما رسیده ، تأویل آن آیات ، یعنی معنی باطنی آن آیات به حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) اشاره می کند ، مانند : آیات 5 و 6 سوره قصص، 56 سوره نور ، 105 انبیاء ، 33 توبه ، و 9 صف .
به عنوان نمونه در آیه 5 سوره قصص می خوانیم :
و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین.
‹‹ما بر این اراده کردیم که به مستضعفان نعمت فراوان بخشیم و آنها را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم.››
ظاهر این آیه مربوط به حضرت موسی و فرعونیان است ، ولی معنی باطنی آیه ، اشاره به حکومت حضرت مهدی (ع) است .
امیر مومنان علی (ع) فرمود : ‹‹منظور از مستضعفان در این آیه که خداوند آنها را رهبران مردم قرار می دهد ما خاندان هستیم ، خداوند مهدی این خاندان را می فرستد ، و آنها را عزت می دهد و دشمنانشان را ذلیل و خوار خواهد کرد.››
‹‹دنیا پس از چموشی ، همچون شتری که از دادن شیر به دوشنده اش خودداری می کند و آن را برای بچه اش نگه می دارد ، به ما روی می آورد.›› سپس آیه مذکور را خواند .
نوشته شده :پایگاه جامع عاشورا
امام معصوم علیه السلام حجت و خلیفه خداوند بر روی زمین است. او مانند پیامبر از سوی پروردگار برگزیده میشود. امام تمام مسؤولیتهای رسول گرامی اسلام صل الله علیه و آله و سلم به جز دریافت وحی تشریعی را بر عهده دارد، اگر پیشوای معصوم از دیدگان ما پنهان باشد و نتواند به بیان قرآن و احکام و تشکیل حکومت بپردازد، آیا میتواند با این حال در حیات بشری تأثیر گذار باشد؟
در این نوشتار برخی از آثار و برکتهای امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف که نهان از چشمان ما است، به صورت خلاصه بیان میشود.
اول: امید بخشی
نقش حیاتی و شگفت انگیز امید در سعادت فرد و جامعه بر کسی پوشیده نیست، وقتی امید میآید تلاش و حرکت جایگزین رخوت و سستی میشود و در یک سخن؛ انسان به امید زنده است. مهمترین دلیل شکست مسلمانان در جنگ احد، شایعه شهادت رسول خدا صل الله علیه و آله و سلام بود. وقتی این خبر دروغ پخش شد، عدّه کمی به اندازه انگشتان دست، اطراف پیامبر باقی ماندند.(1) شیعه با اعتقاد به امامی که زنده است و حاضر و ناظر و پشتیبان آنان است، خود را حفظ کرده و به پیش میرود ولی اهل سنت اعتقاد دارند، مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در آخرالزمان به دنیا میآید و سپس ظهور خواهد کرد.
آنان به امام زنده معتقد نیستند به همین دلیل جوامع سنی نشین عموماً دارای انتظاری سرد و خاموش هستند ولی انتظار در جوامع شیعی، زنده و نیرو آفرین است. دلیل این نشاط دو نکته اساسی است:
1. شیعه با اعتقاد به وجود امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و قدرت و علم گسترده او، خود را دارای پشتوانه قوی و فولادینی میبیند، چون کوهی استوار در برابر دشمن میایستد و به پیش میرود.
2. شیعه، با اعتقاد به نقش و تأثیر انسانها در پایان یافتن غیبت امامشان و برپایی عدالت در جهان، تلاش خود را برای فراهم کردن زمینههای ظهور انجام میدهد که نمونه بارز آن انقلاب اسلامی ایران است.
دوم: امنیت بخشی
پروردگار عالم هر روز شاهد نافرمانی و ظلم و فساد بندگانش بر روی زمین است. اگر به خاطر وجود مبارک امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و عدالت گستری او نبود تا کنون بارها اهل زمین را نابود کرده بود. به همین جهت در روایات ما به تعبیرهای مختلف آمده است: اگر حجت بر روی زمین نباشد، زمین اهل خود را فرو میبرد.(2) امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود: من پناه اهل زمین هستم آن چنانکه ستارگان پناهگاه ساکنان آسمانند.(3)
سوم: رابط میان آسمان و زمین
یکی از ویژگیهای شیعه دوازده امامی برقراری رابطه آنان با خداوند به وسیله نماینده اوست. با آمدن پیامبر اسلام، رابطه ادیان پیشین با آسمان قطع شد و با رحلت پیامبر اکرم صل الله علیه و آله و سلام رابطه اهل سنت با آسمان بریده شد ولی شیعه با اعتقاد به جانشینی پیشوایان معصوم از طرف خداوند، این ارتباط را حفظ کرد. در میان گروههای شیعه نیز، این شیعه دوازده امامی است که با اعتقاد به امام مهدی به عنوان امام غایب هنوز پیوند خود را با آسمان نگه داشته و ریسمان محکم الهی را رها نکرده است.
در دعای ندبه میخوانیم: «أَینَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَینَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاء»(4)؛ کجاست آن وسیله پیوند میان آسمان و زمین.
چهارم: حافظ علوم و اسرار الهی
تمام علوم و حقایقی که همراه حضرت آدم به زمین آورده شد و تمامی میراث پیامبران، پیوسته از حجّتی به حجّت دیگر میرسید و حجّت هر زمان مسؤول نگهداری و استفاده از این علوم بود، هم اکنون حافظ این علوم و اسرار امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. او در زمان ظهور، هنگام رشد عقلی انسانها از این میراث گرانبها برای پیشرفت انسانها استفاده خواهد کرد. امام صادق علیه السلام فرمودند: علومی که با آدم علیه السلام نازل شد، از میان نرفت و عالمی نمیمیرد، مگر این که علمش را به ارث میگذارد و زمین بدون عالم باقی نمیماند.(5)
پنجم: خودسازی
معتقدان به امام غایب او را شاهد اعمال خود میبینند و میدانند کردارشان پیوسته به محضر او عرضه میشود؛ از این روی تلاش میکنند کردار و رفتارشان مطابق میل او باشد تا در پیشگاه امام خود شرمگین و سرافکنده نشوند. این خودسازی میتواند مقدمهای برای هدایت باطنی به وسیله امام باشد.
ششم: هدایت باطنی
رسالت اصلی پیامبران و پیشوایان دین هدایت تشریعی و راهنمایی مردم به راه مستقیم است. برخی مردم این دعوت را میپذیرند و برخی نمیپذیرند ولی عدهای از انسانها به درجات پایین ایمان قانع نیستند. آنها با شناخت استعدادهای خود و تلاش خستگی ناپذیر، نگاهشان به بالاترین مرتبههای ایمان است. خدای حکیم وسیله رشدشان را با قرار دادن انسان کاملی فراهم کرده است تا با آنان ارتباط معنوی برقرار کرده و دستگیر و راهنمایشان در صعود به قلههای ایمان باشد. و آن انسان کامل کسی جز حجّت خداوند در هر زمان نیست و هم اکنون امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، این وظیفه را بر عهده دارد.
هفتم: فریاد رس
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، اگر چه از دیدگان ما غایب است ولی در هنگام اضطرار فریادرس بسیاری از بیچارگان و در راه ماندگان و گمراهان خواهان هدایت بوده و میباشد. کتب متعددی این عنایات حضرت را جمع آوری نموده، و به رشته تحریر درآوردهاند.(6)
هشتم: حفظ کیان شیعه
در طول دوران غیبت هر وقت شیعیان در خطر قرار گرفتهاند و دشمن از هر طرف به آنان هجوم آورده است، امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف با روشی آنان را نجات داده است. آیت الله العظمی نائینی میگوید: در دوران جنگ جهانی اول و اشغال ایران توسط روسها و انگلیسیها، فشار و سختی ملت ایران به اوج خود رسید. شبی به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف متوسل شدم و با چشمانی گریان خوابیدم. در عالم رؤیا دیوار بزرگی به شکل نقشه ایران دیدم که در حال سقوط است و عدهای زن و بچه زیر آن نشستهاند. وضعیت به قدری هولناک بود که در خواب فریاد کشیدم. در این حال امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف آمدند و انگشت مبارکشان را به طرف دیوار گرفتند. دیوار سر جای خودش قرار گرفت. ایشان فرمودند: این جا خانه شیعه، خانه ما است، میشکند، خم میشود، خطر است ولی ما نمیگذاریم سقوط کند، نگهش میداریم. جریان شیعیان بحرین و قضیه انار نیز دلیل خوبی بر این مدعا است.
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در توقیعی به شیخ مفید، فرمودند: ما در رسیدگی و سرپرستی شما کوتاهی و اهمال نکرده و شما را از یاد نبردهایم. و اگر جز این بود دشواریها و مصیبتها شما را فرا میگرفت و دشمنان شما را ریشه کن و نابود میکردند.(7)
خدای مهربان این حجت را بر ما دارد که من نمایندهام را برای نجات و هدایت شما فرستادم، آن چه هست از طرف شما باید آمادگی پذیرش باشد تا او ظاهر شود. وجود امام زمان و آمادگی او برای قیام که لقب «قائم» بیانگر آن است، این پیام را برای منتظران دارد که در راه فراهم کردن مقدمات ظهور او بیشتر تلاش کنند.
پی نوشتها:
(1) فروغ ابدیت، ج2، ص53.
(2) اصول کافی، ج1، ص178.
(3) کمال الدین، ج2، ص239، باب45، حدیث4.
(4) بحارالأنوار، ج99، ص106.
(5) اصول کافی، ج1، ص223، حدیث 8.
(6) نجم الثاقب، میرزا حسین طبرسی نوری؛ میر مهر، پورسیدآقایی؛ برکات سرزمین وحی؛ محمدی ری شهری.
(7) احتجاج طبرسی، ج2، ص598.
نوشته شده :پایگاه جامع عاشورا
امام مهدی (عج) در قرآن
اندیشه پیروزی نهایی نیروی حق و عدالت بر باطل و ستم و برپایی تمام ارزشهای انسانی به دست مبارک «مهدی» اندیشهای است که همه گروههای مسلمان، آن را باور دارند؛ زیرا ریشه در قرآن کریم دارد؛ اما چرا نام «مهدی» در قرآن نیامده است؟ آیا اگر نام او میآمد، باور مردم به او عمیقتر نمیشد؟ برای پاسخ به این سؤال، روشهای قرآن مجید را در معرفی انسانهای خوب و وارسته بیان میکنیم. قرآن برای شناساندن این افراد، از سه راه استفاده کرده است:
راه اول
معرفی با اسم: نخستین راه شناساندن، آوردن اسم شخصیت مورد نظر است؛ مانند: (و ما محمد الا رسول)(1) یا (واذکر فی الکتاب مریم)(2)
راه دوم
معرفی با عدد: شیوه دوم، بیان تعداد افراد خاص است. قرآن نقبای بنی اسرائیل را با عدد میشناساند؛ مانند: (و بعثنا منهم اثنی عشر نقیبا)(3)
راه سوم
معرفی با ویژگی و صفت: شناساندن با ویژگیهای فرد، بهترین راه معرفی است، زیرا راه را بر سودجویان میبندد. نام جعلی درست کردن آسان است؛ ولی ویژگیهای هر فرد، مخصوص او است. همچنین قرآن، از افرادی نام می برد که با آن که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم را کاملاً با نام می شناختند؛ ولی باز او را انکار میکردند. قرآن کریم، اهل بیت را در آیههای تطهیر، مباهله، ولایت(4) و... با این روش معرفی کرده است. امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز در قرآن با این روش شناسانده شده است. اینک بررسی چند آیه از آیات مهدویت:
آیه اول: آیا میتوان زنده بودن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را از قرآن استفاده کرد؟
برخی آیههای قرآن کریم، وجود امام و حجت را بر روی زمین میرسانند. یکی از این آیات، آیه چهارم سوره قدر است:
(تنزل الملائکه و الروح فیها باذن ربهم من کل امر)
در شب قدر فرشتگان و روح با اجازه پروردگارشان برای هر امری فرود می آیند.
فعل «تنزّل» مضارع است و استمرار و تداوم را میرساند؛ پس هر سال، شب قدر دارد. در شب قدر، فرشتگان و روح نازل میشوند. از طرفی هر انسان، توانایی پذیرش فرشتگان -به ویژه روح که برتر از فرشتگان است- را ندارد و باید انسانی در مرتبه پیامبر گرامی اسلام صل الله علیه و آله و سلم باشد تا این قابلیت را دارا باشد. اما هم اکنون در شب قدر، فرشتگان و روح بر چه کسی نازل میشوند؟ امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود:
«شب قدر، در هر سال است و امر سال در آن شب نازل میشود. برای این امر، والیانی پس از رسول خدا وجود دارد».
ابن عباس پرسید: «اینان چه کسانی هستند؟» فرمود: «من و یازده نفر از نسل و فرزندان من.»(5)
آیه دوم: اگر بخواهیم ویژگیهای عصر ظهور مهدی امت را به بهترین شکل بیان کنیم، آیهای بهتر از آیه 55 سوره نور نمییابیم. در این آیه، خداوند به مؤمنان صالح وعده میدهد و وعده او حق و یقینی است.(6) اما این وعده چیست؟ بهتر است آیه را بخوانیم و وعده های الهی را در آن ببینیم.
(وعد الله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنّهم فی الارض کما استخلف الذین من قبلهم و لیمکّننّ لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدّلنّهم من بعد خوفهم أمناً یعبدونی لا یشرکون بی شیئا)
خداوند، به مؤمنان درستکار شما وعده داده است آنان را در زمین جانشین میکند؛ همچنان که گروهی از پیشینیان را جانشین کرده و دینی که برایشان میپسندد، بگستراند و بعد از بیمناکیشان به آنان امنیت میبخشد که آن زمان، من را میپرستند و چیزی را شریکم قرار نمیدهند.
وعدههای خداوند به مؤمنان صالح
تمام زمین را در اختیارشان میگذارد؛ همانند حکومتهای صالحان گذشته؛ چون نوح و داود و سلیمان.
دین آنان را در تمام زمین برتری و گسترش میدهد؛ دینی که خداوند برای انسانها پسندیده است؛ یعنی اسلام همراه با ولایت اهل بیت «علیهم السلام» که جریان غدیر و آیههای مربوط به آن، آن را میرساند.
امنیت و آرامش را جایگزین ترس و وحشت مؤمنان درستکار قرار میدهد. البته امنیت کامل، زمانی حاصل میشود که سراسر زمین در اختیار مؤمنان با تقوا باشد و دشمن قابل توجهی مقابل آنان نباشد.
نتیجه این حکومت، از میان رفتن جلوههای شرک و نفاق و پرستش خدای یکتا است. در پرتو آن، برکت از آسمان و زمین آشکار میشود و همگان در رفاه و آسایش قرار میگیرند.
رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم در ذیل این آیه فرمود:
وقتی قائم ما قیام کند، زمین را پر از عدل و داد میکند، پس از آن که لبریز از ظلم و ستم شده باشد و فرمود:
خوشا به حال صبرپیشگان در پنهانی او و خوشا به حال یاریکنندگانش در قیام او.(7)
نکته مهم، این که وعده خدا، حق و تخلف ناپذیر است؛ ولی جهانیشدن آیین الهی تا کنون اتفاق نیفتاده است؛ به همین سبب مفسر بزرگ قرآن، مرحوم طبرسی رحمه الله در تفسیر این آیه میگوید:
چون گسترش دین در سراسر زمین و جهانگیر شدن آیین، از گذشته تا کنون پدیدار نشده است، به یقین، این امر در آینده اتفاق خواهد افتاد؛ زیرا جهانی شدن دین اسلام، وعدهای الهی است و وعده خدا، تخلفپذیر نیست.(8)
امام سجاد علیه السلام پس از تلاوت آیه فوق فرمود:
به خدا سوگند! اینان شیعیان ما هستند. خداوند به دست مردی از ما، این کار را در حق آنان خواهد کرد و آن مرد، مهدی این امت است و او همان کسی است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم (درباره او) فرموده است: «اگر از عمر دنیا جز یک روز نمانده باشد، خداوند آن روز را چنان طولانی کند تا مردی از خاندان من حاکم جهان گردد. نام او هم نام من است. او زمین را از عدل و داد پر خواهد کرد همان گونه که از ظلم و ستم لبریز شده باشد.»(9)
بررسی آیات دیگر را به مجال دیگر واگذاشته و در پایان، یادآور میشویم، اهل سنت نیز روایاتی آوردهاند که آیاتی از قرآن را درباره حضرت مهدی(عج) و حکومت جهانی آن حضرت میداند؛ برای نمونه فخر رازی در ذیل آیه3 سوره بقره، از مصادیق «غیب»، مهدی آل محمد(عج) را میداند که باید به آن ایمان داشت.(10)
پی نوشتها:
(1) سوره آل عمران، آیه 144.
(2) سوره مریم، آیه 16.
(3) سوره مائده آیه 12.
(4) سوره احزاب آیه 32؛ سوره آل عمران آیه 61؛ سوره مائده آیه 55.
(5) اصول کافی، ج1،ص 532، ح11.
(6) در بیش از بیست آیه قرآن، حق بودن وعدههای خداوند و تخلف ناپذیر بودنشان بیان شده است.
(7) بحارالانوار، ج 36، ص 304، باب 41، ح 144.
(8) مجمع البیان، ج7، ص152.
(9) همان.
(10) تفسیر فخررازی.